သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် အရေးပေါ်အခြေအနေ မရှိမဖြစ် ပစ္စည်းများ ပြင်ဆင်ပေးရန် လိုအပ်ခြင်း

တစ်ကမ္ဘာလုံး ဖြစ်ပွားလျှက်ရှိသည့် COVID-19 ရောဂါသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် ကာကွယ်နိုင်စွမ်း နည်းပါးပြီး ကူးစက်နိုင်ချေ အင်မတန်များပါသည်။ နှလုံးရောဂါ၊ ဆီးချို နှင့် ကင်ဆာရောဂါရှိသည့် အသက် ၆၀ နှင့် အထက် သက်ကြီးရွယ်အိုများသည် ကူးစက်နိုင်ချေ ပိုမိုများပြားကြောင်း လေ့လာမှုအရ့ တွေ့ရှိရသည်။ ထို့ကြောင့် ယခုလို အခြေအနေမျိုးတွင် သက်ကြီးရွယ်အိုများအား အထူးဂရုစိုက်ရန် လိုအပ်သည်။

COVID-19 ရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်မည့် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းသည် သူတို့အား လူစုလူဝေး ဝေးဝေးနေစေခြင်း(social distancing) ဖြစ်သည်။ ဥပမာ- ချစ်သူခင်သူများနှင့် အဆက်ဖြတ်ထားခြင်း မဟုတ်ဘဲ ယင်းတို့ အလည်အပတ်ပြုလုပ်ခြင်းအား ကန့်သတ်ပြီး လူထူထပ်သောနေရာများသို့ မသွားစေခြင်းဖြစ်သည်။  Social Distancing ကို ကျင့်သုံးသလို သက်ကြီးရွယ်အိုများအား အိမ်တွင်းမှာသာ နေစေပြီး Self Quarantine လုပ်လျှင် သာ၍ကောင်းမွန်သည်။

ထို့သို့ဆိုလျှင် ယင်းတို့အတွက် မရှိမဖြစ် ပစ္စည်းများကို ပြင်ဆင်ထားရန် လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ပြင်ဆင်ရန် လိုအပ်သည်များမှာ

၁။ ၁ လ မှ ၃ လ စာအတွက် လုံလောက်သည့် ဆေးဝါး

၂။ ၂ ပတ်စာ ဖူလုံသည့် မပုတ်သိုးနိုင်သော အစားအစာ

အခြောက်ခံ (သို့) စည်သွပ်ထားသော စားစရာများ: ဟင်းချို၊ စည်သွပ်ဟင်းသီးဟင်းရွက်နဲ့ သစ်သီးများသည် အာဟာရဖြစ်ပြီး ပိုမို အထားခံသည်။

အေးခဲထားသော အစားအစာများ: ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးများအား အေးခဲထားခြင်းက ပုတ်သိုးမှာကို စိုးရိမ်စရာ မလိုစေပါ။

အခြောက်ခံ (သို့) အေးခဲ အခြောက်ခံထားသော အစားအစာများ: အခြောက်ခံထားသော သစ်သီးများသည် အကောင်းဆုံး သွားရည်စာဖြစ်သည်။ ပဲခြောက်များသည် စျေးပေါသလို အာဟာရလည်းဖြစ်စေပြီး ချက်ပြုတ်ရန်အတွက် အနည်းငယ် အချိန်ပေးပြီး အားထုတ်ရန် လိုအပ်သည်။ လွယ်ကူရန်အတွက် အေးခဲအခြောက်ခံထားသော အစားအသောက်များကို သိမ်းဆည်းထားသင့်သည်။

Pasta နှင့် ဆန်: ဆန်နှင့် Pasta သည် ချက်ပြုတ်ရန် လွယ်ကူသလို အစာချေဖျက်ရန်လည်း လွယ်ကူသည်။ ကြာရှည် အထားခံပြီး ဝယ်ယူရန်လည်း စျေးသက်သာ လွယ်ကူသည်။

ပေါင်မုန့်နှင့် ဘီစကွတ်: ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ဓာတ်အား ကြွယ်ဝစွာ ပေးစွမ်းမည့် အစားအစာများ ဖြစ်သည်။

၃။ ၂ ပတ်စာ အတွက် လုံလောက်သော ရေ

၄။ ဆေးစာမလိုသော ဆေးဝါးများ

အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး၊ အဖျားကျဆေး နှင့် ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးများ

၅။ တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းရေးဆိုင်ရာ ပစ္စည်းအစုံအလင် (ပိုးသတ်ဆေးနှင့် လက်ဆေးရည်များ အထူးလိုအပ်)

၆။ ဖုန်းအားသွင်းကြိုးနှင့် ဖုန်းတို့အပြင် အခြားဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာပစ္စည်းများ

ချစ်သူခင်သူများ အထူးသဖြင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများကို ပဋိပက္ခဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာ စောင့်ရှောက်ဖို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားခြင်းက အထူးအရေးကြီးပါတယ်။ ကြိုတင်မမြင်နိုင်တဲ့ အခြေအနေအတွင်းမှာ သူ၏လိုအပ်ချက်ကိုလည်း အရေးပေါ် ပစ္စည်းများ ပြင်ဆင်သည့်အခါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားပေးပါ။

အကြောင်းအရာ တစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်းနှင့် လူကြီးများတွင် အဘယ်ကြောင့် ပေါင်ချိန်များကျဆင်းစေသနည်း။

ပိုလျှံသောကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်းသည် များသောအားဖြင့် ၎င်းတို့၏ကျန်းမာရေးကို မြှင့်တင်လိုသော လူကြီးများတွင် အပြုသဘောဆောင်စေပါသည်။ သို့သော် အချို့သော လူကြီးများသည် အစားအသောက် သို့မဟုတ် လေ့ကျင့်ခန်းမပြုလုပ်ဘဲ သို့မဟုတ် သဘာဝအတိုင်းကြွက်သားများ ဆုံးရှုံးခြင်း (Sarcopenia) ကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်းသည် စိုးရိမ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ၆ လတာကာလအတွင်း အကြာင်းအရင်းတစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန် ၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကျခြင်းသည် ဆိုးရွားသော ကျန်းမာရေး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အစားအစာ သို့မဟုတ် ဖြည့်စွက်စာများမှ အာဟာရဓာတ်များနှင့် အရည်အသွေးမြင့်သော ပရိုတင်းများရရှိခြင်းကြောင့် ကြွက်သားဆုံးရှုံးခြင်းကို စောစီးစွာကာကွယ်နိုင်သည်။ (ဥပမာ Ensure Gold With HMB) သင့်အသက် ၄၀ နှစ်အစောပိုင်းများတွင် သောက်သုံးခြင်းဖြင့် နောက်ပိုင်းနှစ်များတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သောဘဝအရည်အသွေးကို ရရှိနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့သည် အကြောင်းအရာတစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းခြင်း၏ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အကြောင်းအရင်းများကို လေ့လာပါမည်။ ^{1, 2, 3}

၁။ ရောဂါရှာဖွေမရနိုင်သော သို့မဟုတ် သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ စီမံခန့်ခွဲမှု ညံ့ဖျင်းခြင်း Please align with ENG and MYM version for ‘Uncontrolled, it can result in the lack of energy’.

ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်မှ တစ်လအတွင်း အကြောင်းအရာတစ်စုံတစ်ရာမရှိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန် လျှင်မြန်စွာကျဆင်းခြင်းသည် သင်မစစ်ဆေးရသေးပါက သွေးချိုဆီးချိုရောဂါ၏ အစောပိုင်းလက္ခဏာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းကြောင့်စွမ်းအားမရှိခြင်း၊ မကြာခဏဆီးသွားခြင်းနှင့် ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းတို့ ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဆီးချို သွေးချိုရောဂါများသည် အင်ဆူလင်မညီမျှခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ အမျိုးအစား ၂ ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါသည် အင်ဆူလင်အပေါ်အာရုံမခံနိုင်ခြင်းနှင့် အမျိုးအစား ၁ သွေးချိုဆီးချိုရောဂါသည် ခန္ဓာကိုယ်မှ အင်ဆူလင်ထုတ်လုပ်မှု ရပ်တန့်သွားပြီး ခန္ဓာကိုယ်သည် လုံလောက်မှုမရှိသည်ဟု ခံစားရကာ အဆီနှင့်ကြွက်သားများကို လောက်ကျွမ်းစေပါသည်။ လွယ်ကူသောထိန်းချုပ်မှုသည် အစားအစာ သို့မဟုတ် အာဟာရဖြည့်စွက်စာများဖြင့် အစားသောက်ချိန်ညှိမှုတို့ပြုလုပ်နိုင်သည်။ သွေးချိုဆီးချိုသမားများအတွက် အထူးထုတ်လုပ်ထားသည့် ဖြည့်စွက်စာများသည် သွေးတွင်းဂလူကို့စ်အလွန်မတတ်စေသည့် (ဥပမာ Glucerna) ပိုမိုသင့်တော်ပါသည်။^{1, 2}

၂။ အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာပြဿနာများ

အစာမကြေခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်နာခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်းနှင့် အူသိမ်အူမတို့သည် ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းစေနိုင်သော အစာအိမ်နှင့်အူလမ်ကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာအချို့ဖြစ်သည်။ အသက်ကြီးလာသည့်နှင့်အမျှ ခန္ဓာကိုယ်သည် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများစွာကို ဖြတ်သန်းပြီး အစာချေခြင်းနှင့် အာဟာရစုပ်ယူမှုတို့တွင် အားနည်းလာသည်။ ထို့ကြောင့်ခန္ဓာကိုယ်သည် ဆုံးရှုံးမှုကို မထိန်းနိုင်ဘဲ ကြွက်သားများနှင့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများမှ အာဟာရများကို ဆွဲယူကာ အခြားကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဝေဒနာများကို ဖြစ်စေသည်။^{1, 4}

၃။ ကိုယ်ခံစွမ်းအားပြဿနာများ

နာတာရှည်ဖျားနာခြင်း သို့မဟုတ် ဖျားနာခြင်းများသည် ပရိုတင်းစုပ်ယူမှုဆိုင်ရာ အာဟာရချို့တဲ့ခြင်းများကို ဖြစ်စေသော ရောင်ရမ်းမှုများကို တုံ့ပြန်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ကို ဖိစီးစေပါသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင် အပေါ်မှ ဖော်ပြခဲ့သော အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုညံ့ဖျင်းခြင်းသော ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါသည် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ထိခိုက်နိုင်ချေရှိသည်။ ပရိုတင်းနှင့် အိုမီဂါ 3 ဖက်တီးအက်စစ်ကဲ့သို့သော အာဟာရဓာတ်များ စုပ်ယူမှုအားနည်းခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားဆဲလ်များသည် ရောဂါပိုးများကို တုံ့ပြန်ရာတွင် ကာကွယ်ထားသည်။ ^{4, 5}

ကုသခြင်း

သင်ချစ်ရသောသူတစ်ဦးသည် ဝါးရန်အခက်အခဲရှိခြင်း၊ အစားသောက်ပျက်လွယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းမမှန်ခြင်းတို့ဖြစ်ပါသလား။ တစ်ခုခုဖြစ်ခဲ့ပါက ဖြစ်ချက်များကို မှတ်သားထားပြီး အန္တရာယ်အကင်းဆုံး ကုသမှုနည်းလမ်းများအတွက် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်နှင့်တိုင်ပင်ပါ။ အကြောင်းအရင်းမရှိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်းအတွက် အရိုးရှင်းဆုံးကုသနည်းမှာ အစားသောက်ချိန်ညှိခြင်းဖြစ်သည်။ Hydeoxymethylbutyrate (HMB) ကဲ့သို့အရည်အသွေးမြင့် ပရိုတင်းများနှင့် အိုမီဂါ ၃ ဖက်တီးအက်ဆစ် ကြွယ်ဝမှုတို့သည် ဆုံးရှုံးမှုများကို တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် အရေးကြီးပါသည်။ သို့သော် အစားစားချင်စိတ်နည်းသော လူကြီးများတွင် လုံလောက်အောင်မစားနိုင်ကြပါ။ ထို့ကြောင့် နှစ် ၃၀ ကျော်သုတေသနပြုထားသော Ensure Gold with HMB ကဲ့သိုသော ဖြည့်စွက်စာများသည် လူကြီးတစ်ဦးအတွက် အလုံးစုံကျန်းမာရေးနှင့် ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းခြင်းအတွက် ပြီးပြည့်စုံပြီး မျှတသော အာဟာရကို ပေးစွမ်းနိုင်ပါသည်။ HMB ၁.၅ ဂရမ်၊ လုံလောက်သော Omega Fatty Acid ပမာဏ၊ ဗီတာမင်နှင့် သတ္တုဓာတ် ၂၈မျိုး ပါဝင်သောကြောင့် လူကြီးတစ်ဦးသည် တစ်ရက်လျှင် ၂ ကြိမ် သောက်သုံးပါက ၈ ပတ်အတွင်း* အစာစားချင်စိတ်နှင့် ကြံ့ခိုင်မှုကို ပြန်လည်ရရှိစေပါသည်။ သင်ကိုယ်တိုင် သို့မဟုတ် သင်ချစ်ရသူတစ်ဦး၏ ကျန်းမာသောပြီး သန်စွမ်းမှုတိုးတတ်သော ဘဝကို ဆက်လက်နေထိုင်နိုင်ရန်အတွက် Ensure Gold with HMB ဖြင့် ခွန်အားကို မြှင့်တင်လိုက်ပါ။^{1, 3, 6}

*Edington J et al. Clin Nutr. 2004 Apr;23(2):195-204.

References:

1. https://www.leisurecare.com/resources/why-do-seniors-lose-weight/
2. https://health.clevelandclinic.org/what-you-should-know-about-unexplained-weight-loss-and-diabetes/
3. https://stellishealth.com/4-common-causes-of-unplanned-weight-loss-in-seniors/
4. https://www.consultant360.com/articles/involuntary-weight-loss-elderly
5. https://www.24alife.com/blog/2021/03/losing-weight-and-immune-system/
6. https://abbottfamily.com.sg/brands/ensure/range

နုပျိုကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတစ်ခုရရှိဖို့ နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း

အချိန်သည်ရှေ့သို့သာသွားသောကြောင့် အိုမင်းခြင်းကိုတိုက်ဖျက်မှုများမှာ တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ ပိုမို ပြင်းထန်လာပါတယ်။ သို့သော်လည်းစနစ်တကျစားသောက်ပြီး လုံလောက်စွာအနားယူခြင်းဖြင့် လည်း လျှင်မြန်စွာအိုမင်းခြင်းကို လျော့ချစေနိုင်ပါတယ်။ အချို့လူများကတော့ ခွဲစိတ်ပြုပြင်ပြီး အိုမင်းမှု လျော့ကျအောင်လုပ်ဆောင်ကြပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းကတော့ အိုမင်းခြင်းကိုဖြေရှင်းခြင်းအတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ နေထိုင်မှုပုံစံပြောင်းလဲပြီး ကျန်းမာတဲ့အလေ့အထကို တည်ဆောက်ခြင်းဖြင့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမရှိတဲ့ နုပျိုကျန်းမာတဲ့ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုကိုပေးစွမ်းနိုင်မှာပါ။ နေထိုင်မှု ပုံစံ ပြောင်းလဲပြီး ကျန်းမာတဲ့ အလေ့အထများနဲ့ ပိုမိုငယ်ရွယ်နုပျိုသော နေ့ရက်များကို နေထိုင်လိုက်ရအောင်။

၁။ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပြီး ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာလှုပ်ရှာမှုများတွင်ပါဝင်ခြင်း

လူငယ်တစ်ဦးကျန်းမာရေးလိုက်စားခြင်းဟာ ငယ်ရွယ်မှုအတွက် ဆေးကောင်းတစ်လက်ပါပဲ။ အသက်ကယ်ဆေးလိုပါပဲ။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း အားကစားတစ်ခုခုကစားခြင်းဖြင့် သင့်ရဲ့သန်မာမှုတွေကိုထိန်းသိမ်းသလို ဦးနှောက်နဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို အမြဲနိုးကြားနေစေပါတယ်။လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပိုမို တက်ကြွစေပါတယ်။

၂။ စိတ်ဖိစီးမှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်း

စိတ်ဖိစီးမှုကလည်း အိုမင်းခြင်းကိုဖြစ်စေတဲ့အချက်တွေထဲမှာ ပါဝင်တဲ့အချက်တစ်ချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အားလပ်ချိန်တွေမှာ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို လျော့ချပြီး အနားယူသင့်ပါတယ်။ အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်း၊ တရားထိုင်ခြင်း နဲ့ ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းတွေက စိတ်ဖိစီးမှု လျော့ချဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကောင်းတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလှုပ်ရှားမှုတွေကို လုပ်ခြင်းဖြင့် ကျန်းမာရေးကို တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ်ကောင်းမွန်လာစေပါတယ်။ လူတစ်ယောက်နေ့စဉ် မည်သို့စတင်သည်ကို ကြည့်ပြီးထိုသူရဲ့ကျန်းမာရေးကို သိနိုင်ပါတယ်။ ယောဂနှင့် လေ့ကျင့်ခန်းတို့က စိတ်ဖိစီးမှုကို လျော့ကျစေပြီး သီချင်းနားထောင်ခြင်းကလည်း စိတ်ဖိစီးမှုကို သက်သာစေရုံသာမက နားနဲ့ စိတ်ဝိညာဉ် ရဲ့ဖိစီးမှုကို သက်သာစေပါတယ်။

၃။ အာဟာရများရယူခြင်း

အရောင်တောက်သောအသီးအရွက်များကို စားသုံးခြင်းနှင့် ဗီတာမင်ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သော အစေ့များကို စားသုံးခြင်းက ကျန်းမာသန်စွမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရာတွင် အလွန်ရေးပါလှပါတယ်။ Antioxidants ဓာတ်များကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည့် ကော်ဖီ၊ ချောက်ကလပ်အမဲ၊ စပျစ်သီးတို့ကို စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် နှလုံးရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါနှင့် အိုမင်းခြင်းဖြစ်ပွားမှုကို လျော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ဗာဒံစေ့ကဲ့သို့သော ဗီတာမင် E ဓာတ်ပါဝင်သော အစားအစာများသည် လည်း အသားရေ၊ ဆံပင်နဲ့ လက်သည်းကျန်းမာရေကိုသာမက အိုမင်းခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သောကြောင့် အာဟာရအဖြစ် စားသုံးပေးရန်လိုအပ်ပါတယ်။ ကိုယ်နေ့စဉ်စားသောက်နေတဲ့ အစားအစာများ အာဟာရပြည့်ဝစွာ စားသုံးနိုင်ရန် စီမံခန့်ခွဲမှုကလည်း အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကနေ ပါဝင်နေပါတယ်။

၄။ အိပ်စက်ခြင်း

အိပ်စက်ခြင်းကလည်း အစွမ်းထက်လှပါတယ်။လူတစ်ဦး အားပြည့်ခြင်းနဲ့ နုပျိုစေခြင်းအတွက် အိပ်စက်ခြင်းကအများကြီးသက်ဆိုင်ပါတယ်။ အိပ်စက်နေချိန်၌ အရေပြားအတွင်း ဆဲလ်အသစ် အဟောင်းများလဲပြီး အရေပြားကို လင်းလက်စေမယ့် ကောင်းမွန်တဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်ကို လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။